Game "bất tử" không phải là không thể

"Ludic" là một từ xuất phát từ tiếng Latin có nghĩa là chơi (play), gắn liền với bất kì một thứ triết lý nào coi việc chơi là mục đích chính của cuộc sống. Vào tháng 6 năm 2006, một đoạn video đã được post lên Youtube với tựa đề là "Mega64: Tetris".

Đoạn video mô tả một người đàn ông hóa trang thành một khối hình trong trò chơi xếp hình nổi tiếng: Tetris. Người đàn ông này đi khắp nơi, và cố gắng đưa cả người cùng bộ hóa trang vào bất kì chỗ nào vừa vặn, giống như đang thực hiện trò chơi Tetris trong thế giới thực vậy...

Từ đây, ta sẽ đưa ra một khái niệm lý thú đó là Ludic artifact (hay player created content) tạm dịch là “Những thứ do chính tay người chơi tạo ra”. Ở đây, người chơi cảm thấy những yếu tố trong game quá hấp dẫn và muốn chia sẻ nó với người chơi khác hay trong một cộng đồng khác. Phân tích khái niệm này sẽ rất hữu ích cho những nhà phát triển game, bởi theo một cách nào đó nó sẽ giúp game vượt ra khỏi giới hạn của thế giới ảo, giúp thêm nhiều người có cơ hội cảm nhận được những khía cạnh khác nhau của cùng một tựa game.

Vậy chính xác thì Ludic artifact là gì? Nếu ai đã từng chơi qua những game như Little Big Planet, Unreal Tournament, Starcraft... thì sẽ dễ dàng nhận ra những trò chơi kiểu này cung cấp cho người chơi một kho các công cụ để ta có thể trực tiếp tạo map cũng như các màn chơi mới. Nhưng như thế vẫn chưa được gọi là các Ludic Artifact, chúng vẫn bị gắn liền với game và mới chỉ được coi là những yếu tố tự tạo trong game.

Ngược lại với điều đó, những trải nghiệm của game thủ hoàn toàn có thể dẫn đến một khía cạnh khác của sự sáng tạo, đó chính là việc tạo ra các “sản phẩm” của riêng mình. Hãy thử xem qua một ví dụ: một người chơi phá đảo Mario trong vòng 5 phút và ghi lại quá trình chơi của mình, đồng thời chia sẻ đoạn video này qua internet để những người khác có thể xem.

Như vậy, thông qua hành động ghi lại và chia sẻ, game thủ này đã đưa những thứ thuộc về trò chơi như gameplay ra ngoài dưới dạng một đoạn video gameplay, và chính thức tạo ra một loại "sản phẩm" được coi là Ludic Artifact.

Như vậy, có thể dễ dàng phân biệt được hai khái niệm đã nói ở trên thông qua môi trường hoạt động của chúng. Ludic Artifact được sử dụng ở ngoài game, cho dù nó vẫn mang những yếu tố của game.

Những ví dụ khác cho các Ludic Artifact có thể kể đến, đó là: những hình vẽ diễn lại một cảnh trong game, các đoạn video tư liệu về các bug game có thể lợi dụng được, cosplay nhân vật trong game, các đoạn phim được dựng từ engine trong game và thậm chí là một trang bách khoa toàn thư về một game nào đó trên mạng. Bạn thấy đấy, một khái niệm tưởng chừng như xa lạ nhưng thực ra đang hiển hiện hàng ngày, chỉ có điều bạn chưa biết gọi tên nó là gì mà thôi.  

Bức tượng này cũng là một Ludic Artifact.

Các loại Ludic Artifact này nếu nhìn một cách toàn diện thì hầu như không có điều gì liên kết với nhau. Tuy nhiên, khi đi sâu vào phân tích điểm khác biệt cũng như điểm giống nhau của chúng, thì hoàn toàn có thể định nghĩa và phân loại. Theo góc nhìn tổng quan, chúng ta sẽ có 6 loại chính bao gồm:

1. Cạnh tranh
2. Xây dựng
3. Thể hiện
4. Trình diễn
5. Cộng đồng
6. Tài liệu

Đứng đầu trong danh sách này là cạnh tranh. Cạnh tranh ở đây là yếu tố chính để tạo ra các Ludic Artifact, khi người chơi muốn thể hiện khả năng của mình trong một trò chơi. Các Ludic Artifact này có mục tiêu là lập ra các kỉ lục, hay so sánh giữa các kết quả sau khi chơi (giải quyết hết các bí mật hay nhặt được hết các item ẩn). Những đoạn video bạn thường thấy trên youtube của một game thủ trình diễn khả năng phá đảo Megaman không mất mạng nào, hay những màn rampage kinh điển trong Dota chính là ví dụ điển hình cho dạng này.

Thứ hai, đó là các Ludic Artifact dạng xây dựng. Trong dạng này, các Ludic Artifact là tất cả những vật dụng mà người chơi tạo ra dựa vào các yếu tố trong game, tính cả các đồ vật ảo, ví dụ như khẩu súng trong game Portal có thể coi là một ví dụ.

Đứng thứ ba trong danh sách là thể hiện. Những Ludic Artifact điển hình của dạng này chính là các bộ cosplay. Khi sử dụng các Ludic Artifact này, người chơi mong muốn thể hiện về tính cách, tâm trạng của các nhân vật trong game mà họ hâm mộ.

Thứ tư, trình diễn. Ở đây, các yếu tố trong game sẽ được sử dụng, kết hợp trong nhiều phong cách trình diễn khác nhau. Ví dụ đoạn nhạc sau đây là sự kết hợp lý thú của tiếng súng trong trò chơi Half-life 2.

Bản ballad tiếng súng trong Half-life 2.

Cộng đồng đứng ở vị trí thứ năm. Đây là một trong những dạng phổ biến và thông dụng nhất, liên quan đến tất cả những yếu tố có khả năng hỗ trợ, nâng cấp các tính năng thuộc về cộng đồng hay những lợi ích liên quan đến việc tham gia cộng đồng đó.

Cuối cùng là tư liệu. Tư liệu cũng là dạng phổ biến, là tất cả các bài viết về game, mô tả nhiều khía cạnh khác nhau về game như: review, preview, walkthorugh... Ví dụ về nó? Tất cả những gì bạn đọc hàng ngày chính là điển hình cho dạng thức cuối cùng này.

Ludic Artifact là một khái niệm hết sức thú vị. Nó sẽ giúp các nhà phát triển game có được hướng đi chính xác hơn trong quá trình phát triển. Họ không chỉ tập trung vào việc làm sao để gameplay hay các yếu tố khác trong game hoàn hảo, mà đồng thời cũng nghiên cứu xem làm cách nào để các yếu tố đó khiến cho người chơi cảm thấy hứng thú và sẵn sàng chia xẻ nó với thế giới bên ngoài. Đây chính là động lực quan trọng làm cho cộng đồng của một tựa game phát triển, và kết quả thực tế đó là vòng đời của một game cũng sẽ lâu hơn.

Còn đối với bạn, trong vai trò người chơi, Ludic Artifact thực ra chính là những thứ bạn đọc hàng ngày, những video gameplay bạn tự tay thực hiện, hay đơn giản hơn đó có thể chỉ là những mẩu hội thoại trao đổi kinh nghiệm chơi game của chúng ta trên một forum. 

Từ nay, mỗi khi thực hiện những hành động kể trên, bạn có quyền tự hào rằng mình vừa tạo ra một Ludic Artifact, thứ "thuốc tiên" vô cùng quý giá để kéo dài thêm tuổi thọ cho tựa game mà mình yêu thích.   

Tham khảo Sumatra