Tỷ phú Mikhail Khodorkovsky là ai?

Tỷ phú Mikhail Khodorkovsky là ai?

Tỷ phú trẻ Khodorkovsky.

Với vị thế là một nhân vật lãnh đạo trẻ tuổi đầy triển vọng, hội tụ đầy đủ tính cách của một "kẻ cho vay nặng lãi", ở độ tuổi hơn 20, Mikhail Khodorkovsky đã thành lập Ngân hàng Menatep năm 1989 để nhanh chóng kiếm "lợi nhuận khổng lồ" trong khu vực kinh doanh tài chính vốn chẳng mấy chặt chẽ do tính "đỏng đảnh" về mặt luật pháp của những chính sách đổi mới dưới thời cựu Tổng thống Mikhail Gorbachev. Và, tất nhiên khoản tiền khổng lồ chảy vào túi những ai đủ nhạy bén và đặc biệt đủ nhẫn tâm để "khai thác". Rõ ràng, đó là "mảnh đất màu mỡ" để Khodorkovsky vụt trở thành nhà tài phiệt máu mặt nhất nước Nga.

Lên voi

Trong chiến lược đầu tư của mình, lợi nhuận từ ngân hàng Menatep được Khodorkovsky rót vào các kế hoạch thâu tóm các tài sản rẻ mạt của nhà nước trước làn sóng tư nhân hoá ồ ạt dưới thời cựu Tổng thống Boris Yeltsin. Chính sách tư nhân hoá đã là cầu nối tuyệt vời giữa các nhà tài chính với những trùm sỏ chính trị Nga, giữa các doanh nhân "siêu giàu" với chính giới.

Trong giai đoạn 1995-96, Ngân hàng Menatep đã mua lại "món hời" của Chính phủ Nga mà bây giờ là Công ty Dầu lửa lớn nhất nước Nga YUKOS với giá rẻ không thể tưởng tượng nổi.

Tuy nhiên trong năm 1998, Ngân hàng Menatep bị phá sản như hàng loạt các ngân hàng thương mại khác trong giai đoạn khó khăn thời bấy giờ, khiến toàn bộ hệ thống tài chính Nga lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng. Nhiều thường dân Nga đã phải chứng kiến cảnh tiền tiết kiệm của mình bị cơn lũ khủng hoảng cuốn phăng.

Cho dù vậy, các tay chơi sừng sỏ nhất vẫn tồn tại. YUKOS và nhiều tài sản khác được tái hợp và đặt dưới sự kiểm soát của Group Menatep Ltd., tập đoàn cho đến nay vẫn giữ vai trò điều hành toàn bộ đế chế Khodorkovsky.

Cuộc khủng hoảng kinh tế 1998 đã "đập" đế chế Khodorkovsky thành một tập đoàn gồm nhiều cổ đông chiếm thiểu số. Những cổ đông này quay lưng lại cáo buộc Khodorkovsky "vắt cạn sữa" của những chi nhánh công ty. Tuy nhiên chỉ vài năm sau, ông này đã xây dựng lại thanh danh với các nhà đầu tư bằng cách áp dụng hàng loạt các "mánh lới" của phương Tây.

Khodorkovsky được đánh giá là một trong những doanh nhân máu mặt đầu tiên của Nga áp dụng các tiêu chuẩn công ty phương Tây. Tập đoàn YUKOS nhanh chóng thành danh "biểu tượng của sự minh bạch" và là điểm đến của dòng đầu tư nước ngoài.

Hoạt động kinh doanh thuận lợi đã đưa Khodorkovsky trở thành một tỷ phú giàu nhất nước Nga với tổng tài sản cá nhân lên tới 8 tỷ USD. Cùng lúc, ông này bắt đầu tìm hiểu về chính trị và được báo giới dư luận "lăng xê" là một ứng cử viên sáng giá tranh cử chức tổng thống Nga năm 2008. Năm 2003, công ty YUKOS đã sáp nhập với tập đoàn Sibneft để trở thành gã khủng long dầu lửa lớn thứ tư thế giới.

Mua quan bán tước?

Có nhiều nguồn tin cho rằng, ông chủ của YUKOS đã dùng tiền đề mua địa vị chính trị của mình. Trước tin Khodorkovsky bị bắt , một số nhà phân tích nhận xét, Khodorkovsky đang được dạy cho một bài học vì đã gây dựng sự nghiệp chính trị mờ ám vượt quá sức chịu đựng của Điện Kremlin.

Tham vọng vào Duma có thành hiện thực?

Người ta nghi rằng, Khodorkovsky đã dùng rất nhiền tiền để mua chuộc Đảng Yabloko để kiếm lợi nếu các nghị sĩ của Đảng này chiếm được vài ghế trong Duma quốc gia Nga trong kỳ bầu cử thất bại vừa qua. Không chỉ vậy, ông này còn "rót" rất nhiều tiền cho Đảng Hợp nhất cánh hữu cũng như cuộc vận động tranh cử của Đảng này với mong muốn sẽ kiểm soát được toàn bộ các nghị sĩ Đảng Tự do. Không dừng lại ở đó, Yukos còn có ảnh hưởng rất lớn đến các phương tiện thông tin nước này, chỉ ngoại trừ các kênh truyền hình thuộc kiểm soát của điện Kremlin. Ông này đã sử dụng một loạt các bộ phim do mình đầu tư để thu hút sự chú ý và quảng bá hình ảnh tới người dân Nga trước khi lao vào con đường chính trị.

Ý đồ của Khodorkovsky là muốn làm thay đổi tương quan giữa các Đảng phái chính trị ở đây bằng việc sử dụng những quân cờ trong tay mình để tạo dựng một Duma mới. Nếu không có gì thay đổi, có nhiều khả năng, Khodorkovsky cùng với 2 giám đốc của tập đoàn Yukos là Sergei Muravlenko và Alexei Kondaurov có thể sẽ có mặt trong Duma kỳ tới.

Điều mà Chủ tập đoàn Yukos gọi là "thay đổi tương quan giữa các Đảng phái" còn bao gồm cả việc không cho phép Tổng thống và Thủ tướng bổ nhiệm Chính phủ mới! Kế hoạch "dài hơi" của Khodorkovsky không chỉ nhǎm nhe chức Tổng thống sau khi ông Putin kết thúc nhiệm kỳ mà còn "sốt ruột" muốn trở thành Thủ tướng Nga trước nǎm 2008. Hiện các hoạt động chính trị của Khodorkovsky đang bị giám sát chặt chẽ.

Xuống...

     Cảnh sát khám xét văn phòng của YUKOS.

Mọi thứ trở nên u ám đối với Khodorkovsky kể từ tháng 7 năm nay khi các công tố viên bắt Lebedev cộng sự thân cận của Khodorkovsky - trong một chiến dịch được giới quan sát miêu tả là là "đòn cảnh cáo của các nhân vật bảo thủ trong Kremlin hòng đè bẹp những tham vọng của Khodorkovsky".

Đầu tháng này, Vladimir Shakhnovsky - cổ đông "hạt nhân" của YUKOS - cũng đã bị buộc tội gian lận thuế và công tố viên bắt đầu "lật tung" các cơ ngơi của YUKOS, yêu cầu các hàng loạt bộ ngành liên quan tiến hành điều tra.

Cuối cùng, điều mà giới quan sát tiên liệu cũng đã tới, hôm qua (26/10), Cơ quan Công tố Nga đưa ra 6 tội dẫn đến việc bắt giữ Khodorkovsky, bao gồm: gian lận (Điều 159, Luật Hình sự); không tuân theo quyết định của toà án (Điều 315); trốn thuế thu nhập cá nhân (Điều 198); trốn thuế công ty (Điều 199); cố tình lừa đảo (Điều 165); và giả mạo giấy tờ (Điều 327). Tất cả các vi phạm này đều liên quan tới vụ án hình sự xảy ra trong quá trình tư nhân hoá một nhà máy sản xuất phân bón năm 1994.

Nếu các công tố viên bảo vệ được quan điểm của mình trước toà, người giàu nhất nước Nga sẽ có thể nhận bản án lên tới 10 năm tù giam, trong đó, phán quyết nặng nề nhất sẽ là 2 tội: gian lận và trốn thuế (riêng trong 2 tội này, Khodorkovsky gây ra thiệt hại "chưa từng có": 1 tỷ USD). Đối với Khodorkovsky, hành động trên của các công tố viên chỉ nhằm mục đích ép ông phải rời bỏ đất nước.

Cứu vãn tình thế

Phản ứng trước việc bắt giữ Khodorkovsky, tập đoàn Yukos gọi những buộc tội của cơ quan công tố là "vô lý", là "hạ bệ hệ thống luật pháp Nga" và coi việc bắt giữ Khodorkovsky là "có ý đồ chính trị". Yukos đồng thời cũng trấn an khách hàng của mình "không nên lo lắng về chất đốt cho mùa đông sắp tới vì công ty sẽ tiếp tục hoạt động bình thường".

Trong một động thái nhằm bảo vệ quyền lợi của tập đoàn, YUKOS cũng đã bắt đầu đàm phán với ExxonMobil để bán một số cổ phần của mình.

Phát biểu trước báo giới Nga, Khodorkovsky tuyên bố: "Chúng tôi là một trong những công ty dầu lửa lớn nhất có tài liệu hoạt động, nguồn kỹ thuật và tài chính minh bạch. Tuy nhiên, một số người đang cố chứng minh rằng, ngay cả những doanh nghiệp lớn "lương thiện" vẫn không thể đảm bảo. Chắc chắn, tôi sẽ chứng minh được rằng, các chủ doanh nghiệp Nga có khả năng bảo vệ quyền lợi của mình, song đó không phải là nhiệm vụ dễ dàng".

Mikhail Khodorkovsky đã bị lực lượng đặc nhiệm Nga bắt giữ vào lúc 5h sáng (giờ địa phương - ngày 25/10) ngay khi bước xuống máy bay tại Siberia và được dẫn thẳng tới Moscow tạm giam chờ thẩm vấn.

Lo "hậu sự"?

Trước tình hình bất lợi cho mình hôm 14/7, Mikhail Khodorkovsky đã tuyên bố, Jacob Rothschild sẽ điều hành YUKOS nếu mình bị bắt giam. Gia đình Rothschild đã cấp tài chính cho các hoạt động khai thác dầu mỏ tại Nga từ thời Nga hoàng và Lord Rothschild có quan hệ gần gũi với Yukos.

Phát biểu tại Mỹ, Khodorkovsky cho biết đã chuẩn bị đương đầu với những điều tồi tệ nhất trước mắt khi trở lại Nga. Trước đó, Giám đốc tài chính Platon Lebedev - nhân vật kế nhiệm số một của Khodorkovsky - đã bị bắt giam vì tội lừa đảo một công ty nhà nước.

Người có khả năng kế nhiệm thứ hai là ông Yury Golubev, đang thay thế Lebedev điều hành Menatep, tập đoàn chiếm 61% cổ phần trong Yukos.

Tuy nhiên, giới quan sát nhận định, nếu các giám đốc điều hành hàng đầu của Yukos không có khả năng đảm nhiệm vị trí của Khodorkovsky, Lord Rothschild sẽ đảm nhiệm chức vụ này.

Đôi nét về bản thân Mikhail Khodorkovsky

Mikhail Khodorkovsky năm nay khoảng 40 tuổi, đứng thứ 26 trong danh sách 476 người giàu nhất thế giới năm 2003 của Tạp chí Forbes với tổng tài sản lên tới 8 tỷ USD. Ông bắt đầu sự nghiệp kinh doanh năm 1987 bằng việc mua lại Ngân hàng Menatep. Năm 1995, Khodorkovsky mua Công ty Yukos với giá rẻ mạt 350 triệu USD. Ông từng là đảng viên trung thành của Đảng Cộng sản Liên Xô

Trần Kiên (Tổng hợp)

Theo VietNamNet (Thứ ba, 28 Tháng mười 2003, 08:05 GMT+7)

Xem thêm: http://tim.vietbao.vn/Mikhail_Khodorkovsky/